Văn học Việt Nam được hình thành từ hai dòng chảy lớn là văn học dân gian và văn học viết. Mỗi bộ phận mang những đặc trưng riêng về hình thức, cách sáng tác và phương thức lưu truyền. Việc phân biệt văn học dân gian và văn học viết giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tiến trình phát triển của đời sống văn học dân tộc. Cùng Geego.com.vn tìm hiểu ngay dưới đây nhé.
Văn học dân gian là bộ phận văn học ra đời sớm nhất, được sáng tạo và truyền miệng trong cộng đồng nhân dân lao động. Các tác phẩm dân gian thường tồn tại dưới dạng lời kể, lời hát, câu đố, truyện cổ tích, truyền thuyết, ca dao, hò vè… Văn học dân gian không có tác giả cá nhân xác định, mà được lưu truyền, chỉnh lý và sáng tạo qua nhiều thế hệ.
Văn học viết là loại hình văn học dựa trên chữ viết, xuất hiện khi xã hội có hệ thống chữ tượng hình, chữ Nôm, chữ Hán, chữ Quốc ngữ… Các tác phẩm có tác giả cụ thể, được lưu giữ bằng văn bản và có giá trị lâu dài. Văn học viết phát triển mạnh từ thời phong kiến đến hiện đại với nhiều thể loại như thơ, truyện, tiểu thuyết, kịch, bút ký…
Sự ra đời của văn học dân gian gắn liền với buổi đầu của lịch sử nhân loại, khi chữ viết chưa xuất hiện. Người xưa dùng lời nói, giai điệu, câu chuyện để giải thích thế giới tự nhiên, truyền dạy kinh nghiệm sản xuất, giáo dục đạo đức và gắn kết cộng đồng như các tác phẩm: Truyền thuyết Sơn Tinh – Thủy Tinh, truyện Thánh Gióng, truyện cổ Tấm Cám…
Ngược lại, văn học viết xuất hiện muộn hơn khi trình độ nhận thức xã hội phát triển và chữ viết trở thành công cụ lưu giữ ngôn ngữ. Ở Việt Nam, văn học viết bằng chữ Hán và chữ Nôm hình thành từ thời Lý – Trần, sau đó phát triển mạnh ở thời Lê, Nguyễn và đến thế kỷ XX thì chuyển sang chữ Quốc ngữ.
Văn học dân gian mang tính tập thể, là sáng tạo của nhân dân, không xác định được người làm ra đầu tiên. Mỗi người kể, mỗi vùng miền có thể thêm bớt, chỉnh sửa khiến tác phẩm có nhiều dị bản khác nhau. Tính cộng đồng thể hiện rõ trong nội dung, ngôn ngữ và triết lý sống của con người bình dân.
Văn học viết mang tính cá nhân, tác giả sáng tạo tác phẩm theo phong cách và tư tưởng riêng, điều này đã tạo điều kiện cho sự đa dạng phong cách, trường phái và cái tôi nghệ thuật.
Sự khác nhau lớn giữa hai loại hình văn học này nằm ở cách chúng được lưu giữ và truyền bá.
Ngôn ngữ văn học dân gian thường gần gũi, giản dị, sử dụng nhiều từ ngữ đời sống, thể thơ lục bát, song thất lục bát, hoặc văn xuôi tự sự mộc mạc. Hình thức nghệ thuật mang tính nhịp điệu, dễ nhớ, dễ thuộc, phù hợp với việc truyền khẩu.
Ngôn ngữ văn học viết phong phú hơn có thể bác học, trang trọng hoặc hiện đại, phóng khoáng tùy từng thời kỳ. Tác phẩm có kết cấu chặt chẽ, logic, được trau chuốt kỹ càng.
Xem thêm:
Văn học dân gian đề cao ước mơ, lý tưởng, đạo lý sống và trí tưởng tượng phong phú. Các tác phẩm thường mang tính giáo dục, cổ vũ niềm tin và truyền dạy kinh nghiệm sống.
Văn học viết có nội dung rộng hơn, phản ánh nhiều bình diện xã hội, lịch sử và tâm lý cá nhân. Tác phẩm có thể phê phán, suy ngẫm, triết lý hoặc sáng tạo thế giới nghệ thuật mới.
Văn học dân gian là nền móng hình thành tư duy nghệ thuật của dân tộc, thể hiện bản sắc văn hóa truyền thống và đời sống tinh thần của nhân dân. Nó cung cấp chất liệu cho văn học viết, sân khấu, âm nhạc, điện ảnh và giáo dục.
Văn học viết kế thừa đồng thời phát triển vượt bậc về chiều sâu tư tưởng và kỹ thuật sáng tạo. Nó góp phần khẳng định vị thế văn hóa dân tộc, đồng thời thúc đẩy giao lưu với văn hóa thế giới.
Như vậy chúng tôi vừa giúp bạn đọc phân biệt văn học dân gian và văn học viết, dù khác nhau về hình thức sáng tạo và cách lưu truyền nhưng chúng đều góp phần tạo nên bản sắc phong phú của nền văn học dân tộc. Nhận diện rõ đặc điểm của mỗi loại hình giúp chúng ta trân trọng giá trị kế thừa và sự phát triển qua các thời kỳ. Từ đó, việc tiếp nhận, bảo tồn và sáng tạo văn học trở nên ý nghĩa và hiệu quả hơn.
Trong kỳ thi tốt nghiệp THPT môn Ngữ văn luôn được xem là thử thách…
Chương trình Ngữ văn lớp 9 có nhiều tác phẩm đặc sắc phản ánh đời…
Cảm thụ văn học là khả năng tiếp nhận, phân tích và rung cảm trước…
Phân tích nhân vật là dạng đề phổ biến trong nghị luận văn học. Để…
Nghị luận văn học là dạng bài quan trọng trong các kỳ thi học sinh…
Việt Bắc là một trong những thi phẩm đẹp nhất của thơ ca kháng chiến…