Hướng dẫn cách làm bài nghị luận văn học đạt điểm cao
Nghị luận văn học là dạng bài quan trọng trong các kỳ thi học sinh giỏi, kiểm tra cuối kỳ và đặc biệt là kỳ thi tốt nghiệp THPT. Nhiều học sinh gặp khó khăn vì không biết bắt đầu từ đâu, triển khai như thế nào và làm sao để tạo ấn tượng với người chấm. Vậy hãy tham khảo ngay cách làm bài nghị luận văn học đạt điểm cao? Hãy cùng Geego.com.vn tìm hiểu ngay dưới đây.
Hướng dẫn cách làm bài nghị luận văn học đạt điểm cao
Hiểu đúng đề – bước đầu tiên để không mất điểm oan
Trước khi viết, bạn cần đọc kỹ đề và xác định rõ yêu cầu nghị luận:
Nghị luận về tác phẩm, đoạn trích, nhân vật;
Nghị luận về một ý kiến văn học;
Nghị luận so sánh, đối chiếu hai tác phẩm hoặc hai hình tượng.
Sau khi xác định dạng đề, hãy trả lời nhanh các câu hỏi:
Đề yêu cầu phân tích cái gì?
Phạm vi kiến thức nằm ở đâu?
Cần vận dụng lý luận văn học nào không?
Việc hiểu sai hoặc bỏ sót yêu cầu sẽ khiến bạn bị trừ điểm dù diễn đạt tốt.
Lập dàn ý rõ ràng – chìa khóa của bài viết logic
Một bài nghị luận văn học đạt điểm cao thường có kết cấu ba phần:
Mở bài (3–4 câu):
Giới thiệu tác giả, tác phẩm hoặc vấn đề nghị luận;
Dẫn dắt tự nhiên, không sáo mòn;
Kết thúc bằng câu nêu luận đề.
Thân bài:
Chia thành các luận điểm rõ ràng, mỗi luận điểm nên có:
Câu chủ đề;
Phân tích, dẫn chứng;
Nhận xét, đánh giá, mở rộng.
Kết bài (3–5 câu):
Khái quát lại vấn đề;
Liên hệ giá trị tác phẩm hoặc cảm nhận của bản than.Lập dàn ý trước giúp bạn tránh lan man và tiết kiệm thời gian.
Lập dàn ý rõ ràng là chìa khóa để bài nghị luận văn học đạt điểm cao
Mở bài ấn tượng – tạo thiện cảm ban đầu
Nhiều bạn bị trừ điểm vì mở bài chung chung như sách giáo khoa. Hãy chọn một trong các cách sau:
Mở bài trực tiếp: Đi thẳng vào vấn đề;
Mở bài gián tiếp: Dẫn dắt bằng câu nói, hình ảnh, bối cảnh lịch sử, cảm xúc;
Mở bài so sánh hoặc liên hệ tác phẩm khác.
Triển khai thân bài mạch lạc, có phân tích sâu
Đây là phần quyết định phần lớn điểm số. Để viết tốt, bạn cần:
Đưa ra luận điểm rõ ràng: Khi viết nghị luận văn học, mỗi luận điểm cần được trình bày trong một đoạn văn riêng. Luận điểm phải bao quát được ý chính mà bạn muốn triển khai, chẳng hạn như phân tích nhân vật, cảm hứng lãng mạn, bút pháp nghệ thuật hoặc tư tưởng của tác phẩm. Nếu bạn viết dàn trải, không tách đoạn hợp lý, bài văn sẽ mất cấu trúc và khó tạo ấn tượng với người chấm;
Phân tích dẫn chứng cụ thể: Dẫn chứng là công cụ để chứng minh cho lập luận, nhưng không phải cứ trích thật dài là hay. Khi phân tích thơ, bạn chỉ nên trích một hoặc hai câu tiêu biểu rồi giải thích hình ảnh, từ ngữ, cảm xúc hoặc nghệ thuật được thể hiện. Với truyện, bạn có thể tóm tắt ngắn gọn chi tiết rồi phân tích ý nghĩa. Cốt lõi là dẫn chứng phải “trúng” và phần phân tích phải “sâu”, không phải “nhiều”;
Kết hợp cảm nhận cá nhân: Đây là điểm nâng cao mà nhiều bạn bỏ qua. Người chấm luôn thích những câu văn thể hiện suy nghĩ riêng, chân thành mà không xa rời nội dung.
Đánh giá, mở rộng vấn đề: Không chỉ phân tích, hãy lý giải giá trị nghệ thuật và ý nghĩa xã hội, nhân văn của đoạn thơ hoặc nhân vật.
Kết bài không được viết qua loa
Đừng kết thúc bằng một câu cụt hoặc sáo rỗng. Một kết bài tốt cần:
Khái quát nội dung đã phân tích: Phần kết bài nên nhắc lại những ý chính trong thân bài, nhưng theo cách tóm lược tự nhiên. Bạn chỉ cần khái quát những giá trị nội dung hoặc nghệ thuật nổi bật, tránh chép lại nguyên câu trên.
Khẳng định giá trị tác phẩm hoặc tác giả: Sau phần tổng kết, hãy nhấn mạnh tầm quan trọng của tác phẩm hay phong cách riêng của tác giả. Đây là cách thể hiện chiều sâu tư duy và khả năng đánh giá vấn đề.
Đưa ra cảm nhận hoặc liên hệ: Cuối cùng, bạn có thể bày tỏ suy nghĩ hoặc liên hệ với đời sống hiện nay. Chỉ cần một câu ngắn nhưng chân thành, bài viết sẽ có dư âm và không bị khô cứng.
Ngôn ngữ trong sáng, diễn đạt mạch lạc
Để tránh mất điểm diễn đạt, bạn nên:
Dùng từ chuẩn xác, tránh khẩu ngữ;
Liên kết câu bằng từ nối hợp lý;
Viết câu văn có nhịp điệu, không quá dài hoặc quá rời rạc;
Tuyệt đối tránh lỗi chính tả và viết tắt.
Nếu có thể sử dụng một số thuật ngữ như “cảm hứng lãng mạn”, “hiện thực cách mạng”, “nghệ thuật tả cảnh ngụ tình”… thì bài viết sẽ chuyên nghiệp và ấn tượng hơn.
Biết so sánh và liên hệ khi cần
Đây là cách dễ ghi điểm nâng cao, liên hệ không cần dài, chỉ 1–2 câu nhưng thể hiện vốn hiểu biết và tư duy kết nối.
Cách làm bài nghị luận văn học đạt điểm cao là cần biết cách liên hệ với thực tiễn cuộc sống
Bạn có thể luyện kỹ năng phân tích từng đoạn, sau đó ghép lại thành bài hoàn chỉnh.
Trình bày sạch sẽ, đúng quy cách
Một bài viết trình bày gọn gàng sẽ tạo thiện cảm ngay từ đầu. Hãy:
Viết đúng bố cục đoạn;
Xuống dòng hợp lý;
Chừa lề đầy đủ;
Chữ viết rõ ràng (nếu thi tự luận).
Trên đây là cách làm bài nghị luận văn học đạt điểm cao, nếu luyện tập đúng cách và trình bày khoa học, bạn sẽ tự tin chinh phục những bài nghị luận khó nhất và ghi dấu ấn với người chấm thi.